Giao dịch nội gián (tên tiếng Anh là Insider Trading) là việc giao dịch cổ phiếu của một công ty đại chúng nhưng không công khai về cổ phiếu đó vì bất kỳ lý do gì. Giao dịch nội gián có thể sẽ bị xử lý nếu giao dịch bất hợp pháp.
Giao dịch nội gián là gì?
Giao dịch nội gián (Insider Trading) là việc giao dịch cổ phiếu của một công ty đại chúng bởi một người có thông tin quan trọng, không công khai về cổ phiếu đó vì bất kỳ lý do gì.
Giao dịch nội gián có thể là bất hợp pháp hoặc hợp pháp tùy thuộc vào thời điểm người trong cuộc thực hiện giao dịch. Giao dịch nội gián là bất hợp pháp khi thông tin quan trọng vẫn chưa được công khai và loại giao dịch nội gián này đi kèm với những hậu quả nghiêm trọng.
Đặc điểm của giao dịch nội gián
Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) định nghĩa giao dịch nội gián bất hợp pháp là: “Việc mua hoặc bán một chứng khoán, vi phạm nghĩa vụ ủy thác hoặc mối quan hệ tin cậy và ràng buộc khác, trên cơ sở thông tin quan trọng, không công khai về chứng khoán”.
Thông tin quan trọng là bất kỳ thông tin nào có thể tác động đáng kể đến quyết định mua hoặc bán chứng khoán của nhà đầu tư. Thông tin không công khai là thông tin không được cung cấp hợp pháp cho công chúng.
Câu hỏi về tính hợp pháp của giao dịch nội gián bắt nguồn từ nỗ lực duy trì một thị trường công bằng. Một cá nhân có quyền truy cập thông tin nội bộ sẽ có lợi thế không công bằng cho các nhà đầu tư khác, những người không có cùng quyền truy cập và có khả năng kiếm được lợi nhuận lớn hơn, không công bằng cho các nhà đầu tư đồng nghiệp.
Nhà đầu tư khi đăng ký mở tài khoản chứng khoán tại VPS sẽ được chúng tôi hỗ trợ phần mềm Robot chứng khoán Dstock và phần mềm chứng khoán Dchart. Đây là các công cụ giúp nhà đầu tư nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro khi đầu tư.
Giao dịch nội gián bất hợp pháp bao gồm việc mách nước cho người khác khi bạn có bất kỳ loại thông tin quan trọng nào không được công bố công khai. Giao dịch nội gián hợp pháp xảy ra khi các giám đốc của công ty mua hoặc bán cổ phiếu, nhưng họ tiết lộ các giao dịch của mình một cách hợp pháp.
Các Ủy ban Chứng khoán ở tất cả các quốc gia đều có quy tắc để bảo vệ nhà đầu tư khỏi những tác động của giao dịch nội gián. Không quan trọng bằng cách nào mà thông tin quan trọng không công khai được biết đến hoặc liệu người đó có được công ty tuyển dụng hay không.
Ví dụ: Giả sử ai đó tìm hiểu về thông tin tài liệu không công khai từ một thành viên trong công ty và chia sẻ với một người bạn. Nếu người bạn sử dụng thông tin nội bộ này để trục lợi trên thị trường chứng khoán, thì cả ba người liên quan có thể bị truy tố.
Giao dịch nội gián bao gồm giao dịch nội gián hợp pháp và giao dịch nội gián bất hợp pháp. Nhà đầu tư sẽ bị xử lý như thế nào nếu giao dịch nội gian bất hợp pháp?
Các trường hợp pháp lý của giao dịch nội gián
Thuật ngữ “giao dịch nội gián” nói chung có hàm ý tiêu cực dựa trên nhận thức rằng giao dịch không công bằng đối với các nhà đầu tư bình thường. Tuy nhiên, thị trường hiện nay vẫn được chia hai loại là giao dịch nội gián hợp pháp và giao dịch nội gian bất hợp pháp.
Giao dịch nội gián hợp pháp diễn ra trên thị trường chứng khoán hàng tuần. Tùy thuộc vào yêu cầu của Ủy ban Chứng khoán và các Sàn giao dịch chứng khoán nơi cổ phiếu được niêm yết, nhà đầu tư được yêu cầu các giao dịch phải được khai báo điện tử một cách kịp thời. Các giao dịch được gửi khai báo cho Sàn giao dịch và Ủy ban Chứng khoán cũng phải được tiết lộ trên trang web của công ty.
Về cơ bản, việc người trong công ty tham gia vào giao dịch cổ phiếu của công ty là hợp pháp, miễn là họ báo cáo các giao dịch này cho Ủy ban Chứng khoán kịp thời. Ví dụ, Giám đốc và chủ sở hữu chính của cổ phiếu phải tiết lộ cổ phần, giao dịch và thay đổi quyền sở hữu của họ.
Giao dịch nội gián bị coi là bất hợp pháp khi thông tin quan trọng vẫn chưa được công khai nhưng bằng một cách nào đó, đã có nhà đầu tư biết được. Giao dịch nội gián bất hợp pháp dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, nhà đầu tư có thể bị xử lý bao gồm nộp tiền phạt và thậm chí ngồi tù.
Thông tin quan trọng không công khai được định nghĩa là bất kỳ thông tin nào có thể tác động đáng kể đến giá cổ phiếu của công ty đó. Rõ ràng, việc giữ bí mật về những thông tin như vậy có thể ảnh hưởng đến quyết định mua hoặc bán chứng khoán của nhà đầu tư, điều này sẽ giúp họ có lợi thế hơn so với công chúng, những người không có quyền truy cập như vậy.
Xử lý giao dịch nội gián tại Việt Nam
Tại Việt Nam, giao dịch nội gián bất hợp pháp có thể bị xử lý theo các quy định hiện hành. Cụ thể, theo Bộ luật hình sự năm 2015:
Người nào biết được thông tin liên quan đến công ty đại chúng hoặc quĩ đại chúng chưa được công bố mà nếu được công bố có thể ảnh hưởng lớn đến giá chứng khoán của công ty đại chúng hoặc quĩ đại chúng đó mà sử dụng thông tin này để mua bán chứng khoán hoặc tiết lộ, cung cấp thông tin này hoặc tư vấn cho người khác mua bán chứng khoán trên cơ sở thông tin này, thu lợi bất chính từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Ngoài ra, khoản 1, điều 26 của Luật Chứng khoán 2010 quy định:
Người biết rõ thông tin nội bộ hoặc người có thông tin nội bộ nếu mua, bán chứng khoán, tiết lộ thông tin này hoặc đề nghị người khác mua, bán chứng khoán thì bị phạt tiền, tịch thu các khoản thu trái pháp luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Theo đó, tổ chức, cá nhân có hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán thì chịu mức phạt tiền từ 800 triệu đến 1 tỷ đồng và bị tịch thu toàn bộ các khoản thu trái pháp luật do thực hiện hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán.
Như vậy, nhà đầu tư cần tránh tối đa các giao dịch nội gián bất hợp pháp để phòng ngừa rủi ro đến với bản thân.